ISU - PENTAKSIRAN

Pentaksiran

ISU PENTAKSIRAN MATEMATIK YANG DILAKSANAKAN DI SEKOLAH

1.0       PENGENALAN

Malaysia merupakan sebuah negara yang sedang giat membangun ke arah mencapai Wawasan 2020. Pelbagai usaha telah dijalankan bagi memperbaiki, mengekalkan dan meningkatkan kemajuan seiring dengan perkembangan dunia pada masa kini terutama dalam sistem pendidikan negara. Pendidikan berperanan dalam membangunkan modal insan yang mempunyai jati diri, berketrampilan, berkeperibadian mulia, berpengetahuan dan berkemahiran tinggi. Modal insan yang ingin dilahirkan ini juga berupaya untuk berfikir secara kreatif dan kristis, berkemahiran menyelesaikan masalah dan mempunyai ketahanan serta kebolehan untuk berhadapan dengan cabaran dunia global yang sering berubah-ubah mengikut peredaran zaman. Oleh itu, pentaksiran dalam pendidikan juga sering berubah-ubah mengikut keadaan semasa bagi merealisasikan pembentukan modal insan sejajar dengan Falsafah Pendidikan Kebangsaan.

            Menurut Dunn (1991), pentaksiran ialah satu proses pengumpulan maklumat oleh guru tentang pelajarnya dan oleh pelajar sendiri tentang kemajuan mereka. Manakala Lembaga Peperiksaan Malaysia (2000) menyatakan pentaksiran adalah satu proses pembelajaran yang merangkumi aktiviti menghurai, mengumpul, merekod, memberi skor dan menterjemahkan maklumat tentang pembelajaran seseorang murid bagi sesuatu tujuan tertentu. Secara ringkasnya menurut Noraini Idris (2005), pentaksiran dirancang dan dikendalikan oleh guru dan menjadi sebahagian daripada proses pengajaran yang diharapkan dapat memperbaiki proses pembelajaran pelajar. Pentaksiran juga terbahagi kepada tiga bahagian iaitu penilaian, pengukuran dan pengujian.

            Abdul Rashid Johar dan Siti Rahayah Ariffin (2001) menyatakan pengujian ialah satu cara sistematik untuk mengukur sebahagian perubahan tingkah laku seseorang individu berhubung dengan aspek pendidikan dan psikologi. Manakala pengukuran menurut Hilezan (2014) ialah proses menghasilkan nilai kuantitatif kepada pelajar berdasarkan peranan tertentu (seperti gred dan peratus) untuk mengukur peringkat pencapaian bagi menentukan kedudukan prestasi pelajar. Penilaian menurut Gronlund (1993) ialah satu proses sistematik untuk menentukan sejauh mana objektif pengajaran telah dicapai oleh pelajar. Kesimpulannya perubahan atau pembaharuan dalam pentaksiran adalah bagi memastikan pembetukan modal insan yang seimbang dari segi jasmani, emosi, rohani, intelek dan sosial.

2.0       TUJUAN PENTAKSIRAN

Pentaksiran sewaktu proses pengajaran dan pembelajaran (PdP) mendatangkan pelbagai impak kepada guru dan juga pelajar. Salah satu tujuan pentaksiran diwujudkan adalah bagi mengumpul maklumat. Maklumat yang dikumpul ialah dari segi tahap kefahaman pelajar dan mendapat maklum balas perkembangan proses PdP sama ada ianya positif atau negatif. Melalui maklum balas ini guru dapat menilai sejauh mana keberkesanan PdP yang dijalankan di dalam kelas. Hasil maklumat yang diperoleh ini digunakan bagi memperbaiki kelemahan daripada kedua-dua belah pihak iaitu pelajar dan guru.

Selain itu, pentaksiran juga bertujuan untuk menilai pencapaian pelajar bagi memberi pengiktirafan kejayaan dan menentukan sama ada pembelajaran telah berlaku ataupun tidak. Kesediaan pelajar untuk mempelajari topik baharu juga dapat dinilai dengan adanya pentaksiran dan guru dapat mengenal pasti kelemahan pelajar dengan lebih mudah. Malah pelajar dapat memberi maklum balas tentang kemajuan mereka dan ianya dapat membantu guru membuat tindakan susulan bagi memperbaiki proses PdP. Menurut Kementerian Pelajaran Malaysia (2000), tujuan utama pentaksiran matematik adalah untuk menambahbaik pengajaran dan pembelajaran matematik. Oleh itu, wajarlah sistem pentaksiran sering diubah mengikut kesesuaian kebolehan pelajar bagi meningkatkan mutu dalam PdP.

3.0       ISU PENTAKSIRAN MATEMATIK YANG DILAKSANAKAN DI SEKOLAH

Matlamat Malaysia untuk melahirkan modal insan yang kreatif dan kritis sejajar dengan Falsafah Pendidikan Kebangsaan membawa kepada perubahan dalam pentaksiran yang dilaksanakan di sekolah. Perubahan dalam pelaksanaan pentaksiran matematik di sekolah telah menimbulkan pelbagai isu dari semasa ke semasa antaranya bias dalam pentaksiran, pentaksiran yang berorientasikan peperiksaan dan isu berkaitan Pentaksiran Berasaskan Sekolah (PBS).

3.1       BIAS DALAM PENILAIAN

Isu yang pertama ialah bias dalam penilaian. Menurut Hambleton, Ronald dan Janne(1995), bias adalah kewujudan kriteria-kriteria tertentu dalam memberi kesan yang berbeza terhadap pencapaian individu dengan kebolehan yang sama dari kumpulan, etnik, jantina ,budaya dan agama yang berbeza. Oleh itu, bias dalam penilaian dapat disimpulkan sebagai ketidakadilan yang wujud dalam sesuatu penilaian.

Antara aspek yang dapat dilihat kewujudan bias dalam penilaian ialah item soalan ujian, penilaian melalui pemerhatian, penilaian melalui penulisan dan penilaian secara lisan. Aspek yang pertama ialah bias dalam item soalan ujian. Menurut Black (1998), pengujian yang menggunakan soalan yang berkaitan dengan permainan mekanikal lebih cenderung kepada pelajar lelaki manakala set yang menggunakan contoh dan situasi daripada anak patung atau kerja-kerja dapur lebih cenderung kepada pelajar perempuan. Kajian TIMSS-R (1998) pula menyatakan item-item matematik yang berbentuk ayat panjang memerlukan calon membaca dan memahami maksud lebih memihak kepada pelajar perempuan. Manakala item-item yang memerlukan kupayaan ‘visualization’ lebih kepada pelajar lelaki. Oleh itu, pemilihan item soalan ujian dalam bilik darjah haruslah seimbang dan tidak mendatangkan bias.

Aspek yang kedua ialah bias dalam penilaian melalui pemerhatian. Pemerhatian hasil kerja, tingkah laku, komunikasi dan interaksi pelajar adalah antara perkara yang sering dinilai oleh guru melalui mata kasar. Namun begitu, persepsi guru terhadap pelajar menyebabkan bias berlaku dalam penilaian melalui pemerhatian. Persepsi guru akan mempengaruhi cara penilaian atau pemarkahan dan mata kasar guru hanyalah pandangan luaran sahaja yang tidak dapat membuktikan atau menyatakan keadaan sebenar pelajar. Penilaian yang di buat hanya dengan mata kasar menyukarkan guru untuk menilai tahap kefahaman sebenar pelajar.

Di samping itu, persepsi guru terhadap pelajar juga menimbulkan bias dalam penilaian melalui penulisan. Penilaian melalui penulisan adalah satu proses yang melibatkan aktiviti menyemak tugasan bertulis. Penilaian ini dianggap sebagai satu medium yang boleh dipercayai dalam menilai pelajar kerana mempunyai hasil atau produk yang dapat di lihat oleh guru. Namun begitu, pemarkahan penulisan adalah bergantung kepada kebolehpercayaan seseorang guru untuk menilai secara adil ataupun tidak. Oleh itu, guru tidak seharusnya mengamalkan sikap bias kerana ianya dianggap tidak professional dan perlu mengambil inisiatif untuk mengatasinya jika bersikap bias dalam penilaian.

Selain itu, aspek yang seterusnya ialah bias dalam penilaian secara lisan. Penilaian secara lisan adalah satu proses untuk mengumpul maklumat semasa interaksi dalam PdP. Ianya bertujuan untuk mengetahui pemahaman dan penguasaan pelajar secara serta merta. Kebiasaannya guru menganggap pelajar yang mengalami kesukaran dalam berbahasa tidak mencapai tahap pemahaman yang baik dalam sesuatu konsep walhal ianya berpunca daripada kelemahan pelajar dalam berbahasa dan tidak mempengaruhi pemahaman pelajar. Malah pelajar juga gagal berkomunikasi dengan baik dalam penilaian lisan kerana ketakutan mereka terhadap guru seterusnya mengakibatkan pelajar kurang berani menyuarakan pendapat mereka.

3.2       PENTAKSIRAN BERORIENTASIKAN PEPERIKSAAN

Pentaksiran tradisional yang berbentuk pensil dan kertas (ujian bertulis) tidak lagi sesuai dilaksanakan pada masa kini kerana ianya digunakan untuk menguji bidang secara meluas dan tidak holistik. Menurut Begum & Farooqui (2008), sistem pentaksiran pada masa kini berpandukan kurikulum yang hanya mencakupi kebolehan pelajar mengingat dan kemahiran menghafal semata-mata. Manakala Moore (2003) pula menyatakan pentaksiran tradisional gagal kerana tidak mengambil kira tentang pencapaian secara holistik dan bagaimana pelajar berupaya bekerja secara berkumpulan.

            Pentaksiran tradisional yang bersifat terlalu berorientasikan peperiksaan banyak memberi impak yang buruk kepada guru mahupun pelajar. Tekanan kepada guru semakin bertambah apabila terburu-buru untuk menghabiskan silibus mata pelajaran dalam tempoh yang ditetapkan dan mengakibatkan guru kurang memberi penekanan terhadap perkaitan pembelajaran dengan kehidupan seharian. Mata pelajaran matematik memerlukan pelajar memahami konsep matematik bagi menjawab sesuatu soalan. Namun begitu, pelajar lebih cenderung menggunakan teknik hafalan atau mengingat rumus matematik semata-mata bagi menjawab soalan peperiksaan kerana bimbang jika gagal mendapatkan A dalam subjek tersebut. Oleh itu, pelajar tidak lagi dapat menghayati proses PdP dengan baik dan segala apa yang dipelajari adalah bersifat ingatan jangka pendek.

Menurut Zaleha Ismail & Arinah Zaidan (2010), sistem persekolahan zaman sekarang berasaskan peperiksaan di mana pembelajaran terlalu menumpukan kepada pengiraan dan penggunaan rumus manakala kaedah pembelajaran terbatas kepada latih tubi. Namun begitu, proses PdP seperti ini tidak dapat menggalakkan pelajar untuk mengamalkan pembelajaran sepanjang hayat. Wang (2004) dalam kajiannya menyatakan pelajar seolah-olah dibentuk melalui mesin di mana guru hanya memberi penekanan kepada produk akhir dan mengabaikan proses pembelajaran pelajar. Penekanan kepada produk akhir ini lama kelamaan memudarkan keseronokan pelajar untuk belajar dan asas pembelajaran juga turut hilang. Sikap pihak pentadbir mahupun guru yang terlalu menitikberatkan keputusan peperiksaan mengakibatkan pelajar yang berprestasi rendah seringkali diabaikan. Golongan ini akan hilang semangat untuk belajar dan menyebabkan sebahagian besar daripada mereka tidak melanjutkan pelajaran ke peringkat yang lebih tinggi.

Selain itu, Dayang Khairunnisa Awang Batu dan Masliah Manching (2012) dalam kajian mereka menyatakan  penekanan pembelajaran lebih tertumpu kepada buku sebagai bahan rujukan kedua selepas guru. Penguasaan konsep banyak tertumpu kepada latih tubi menyebabkan ianya terhad untuk mengatasi masalah tertentu sahaja. Kaedah ini seolah-olah tidak disepadukan dengan dunia luar dan menjarakkan lagi pembelajaran dengan dunia realiti. Konsep hafalan yang diamalkan oleh pelajar akhirnya membuatkan mereka tidak mampu untuk menyelesaikan masalah kehidupan seharian kerana kurang mahir dalam mengaplikasikan pembelajaran. Oleh itu, secara tidak langsung sistem pendidikan yang sedia ada telah membazirkan banyak sumber pendidikan yang tidak relevan dalam pembentukan pelajar yang sanggup dan mampu menghadapai cabaran globalisasi pada abad ini.

3.3       PENTAKSIRAN BERASASKAN SEKOLAH (PBS)

Ekoran isu pentaksiran yang terlalu berorientasikan peperiksaan atau bersifat tradisional, Kementerian Pelajaran Malaysia (KPM) telah mengambil inisiatif bagi mengubahnya kepada Pentaksiran Berasaskan Sekolah (PBS). Namun, PBS yang dicadangkan ini adalah merupakan penambahbaikan kepada PBS yang telah sedia dilaksanakan dengan memperkenalkan pentaksiran merujuk standard prestasi dan direkod dalam Sistem Pengurusan PBS (SPPBS). PBS terdiri daripada empat aspek iaitu pentaksiran pusat, pentaksiran sekolah, pentaksiran aktiviti jasmani, sukan dan kokurikulum dan pentaksiran psikometrik. Pembaharuan dalam pentaksiran juga adalah disebabkan oleh penglibatan pelajar yang semakin berkurang dalam kokurikulum. Konsep PBS ialah pengurangan peperiksaan dan tertumpu kepada peningkatan kemahiran dan kreativiti pelajar serta bersifat holistik.

            PBS mula dilaksanakan secara rasmi pada 1 Januari 2011 bagi pelajar tahun satu dan tahun 2012 bagi pelajar tingkatan satu. Kaedah pelaksanaan PBS adalah berdasarkan standard prestasi iaitu pencapaian atau penguasaan individu dalam sesuatu bidang yang telah dilalui dalam satu tempoh pembelajaran berdasarkan satu penanda aras yang dikenalpasti. Namun begitu, timbul beberapa isu lain sejak pelaksanaan PBS seperti ketidakyakinan guru dalam pentaksiran, ketidaksungguhan guru dalam pentaksiran, amalan birokrasi dalam pentaksiran dan permasalahan guru sepanjang melaksanaakan PBS.

            Menurut Noorzeliana binti Idris, Norazilawati binti Abdullah dan Saniah binti Sembak (2014), walaupun guru-guru telah mengikuti kursus tetapi mereka tetap merasa kurang yakin dalam mentaksir pelajar kerana kekurangan pengetahuan, kemahiran dan sumber material. Malah sikap campur tangan ibu bapa dalam mempersoalkan kredibiliti guru menilai anak-anak mereka mengurangkan lagi keyakinan guru. Guru juga kurang memahami cara pelaksanaan pentaksiran dan mengalami kesukaran untuk membina instrumen pentaksiran yang pelbagai bentuk. Bahkan sikap guru yang tidak bersungguh-sungguh dalam pelaksanaan PBS juga telah menjadikan sistem pentaksiran yang diperbaharui ini menjadi pincang. Kajian Tan Ai Mei (2010) menyatakan guru tidak bersungguh dan leka dalam melakukan pentaksiran. Kenyataan ini disokong oleh kajian Chan (2009) yang mendapati 25 peratus guru mengatakan tiada pemantauan daripada pihak pentadbir dan tiada kerjasama dengan guru senior serta pihak pentadbir juga tidak menghiraukan pelaksanaan PBS. Di samping itu, amalan birokrasi dalam pentaksiran telah memburukkan lagi keadaan. Tan Ai Mei (2010) dalam kajiannya menyatakan guru diminta secara am memberikan gred yang baik kepada pelajar. Manakala Jabatan Pendidikan Negeri (JPN) mahupun Pejabat Pendidikan Daerah (PPD) ada membuat pemantauan tetapi hanya secara bertulis iaitu memeriksa laporan-laporan yang telah difailkan. Pemantauan yang hanya berfokus kepada laporan bertulis telah mewujudkan isu mengenai akauntabiliti penilaian berkenaan.

Selain itu, pelbagai permasalahan guru timbul sepanjang pelaksanaan PBS. Guru merupakan individu yang penting dalam menjalankan PBS kerana merekalah yang akan menjalankan atau mengendalikan PBS. Kurang pemahaman tentang pelaksanaan dan konsep PBS serta persepsi guru terhadap PBS telah menimbulkan rungutan bagi para guru tentang pelaksanaan PBS yang dikatakan agak terburu-buru. Terdapat segelintir guru yang menganggap PBS sebagai beban kepada mereka. Persepsi guru ini disokong oleh Gan (2000) yang menyatakan bahawa kebanyakan guru merasakan perubahan pendidikan telah  meningkatkan beban kerja mereka. Tan (2010) juga menyatakan tugas guru bukan sahaja perlu mengajar tetapi juga melakukan kerja-kerja pentadbiran dan kokurikulum telah bertambah apabila perlu mentaksir dalam masa yang sama.

Kajian secara ‘online’ yang dijalankan oleh KPM untuk melihat persetujuan guru dalam pelaksanaan PBS mendapati hampir 75 peratus guru setuju ia dihapuskan. Oleh itu, pada 11 Februari 2014, PBS diberhentikan seketika bagi penilaian semula. Namun begitu, pada 1 April 2014, KPM menjalankan semula PBS dengan mengumumkan tiga penambahbaikan pada PBS iaitu dokumen standard prestasi ditukar kepada Panduan Perkembangan Pembelajaran Murid (PPPM), SPPBS adalah secara ‘offline’ dan Penilaian Menengah Rendah (PMR) digantikan dengan Pentaksiran Tingkatan 3 (PT3). Malah melalui penambahbaikan ini guru tidak lagi perlu menyediakan Fail Perkembangan Murid (FPM) dan melengkapkan Rekod Transit yang tidak jelas sehingga mengganggu tugas mengajar dan  perekodan perkembangan pembelajaran murid boleh dilakukan mengikut kesesuaian masa guru selepas ini.

Kemerosotan pencapaian pelajar dalam Trends in International Mathematics and Science Study (TIMSS) dan Programme for International Student Assesment (PISA) telah menyebabkan PMR digantikan dengan PT3. PT3 merupakan pentaksiran sumatif yang setara di tingkatan tiga bagi menilai pencapaian akademik murid. Ini bermakna PT3 mentaksir aspek pengetahuan, kemahiran dan nilai secara menyeluruh di peringkat menengah rendah (KPM, 2014). PT3 diwujudkan adalah bagi menggalakkan pelajar berfikir secara kreatif dan proaktif. Soalan PMR banyak menumpukan peperiksaan apabila pelajar hanya memilih jawapan yang betul atau tidak betul dengan pilihan yang diberikan. Sementara soalan PT3 dapat menggalakkan pelajar untuk berfikir secara kreatif dan kritis. Hal ini dapat   menilai tahap kebolehan pemikiran para pelajar. Namun begitu, pelaksanaaan PT3 juga dianggap terburu-buru oleh guru mahupun ibu bapa kerana ianya diperkenalkan pada bulan April 2014 dan terus dilaksanakan pengujiaannya pada bulan Oktober 2014.

Penerimaan ibu bapa terhadap PT3

4.0       KESIMPULAN

Konklusinya, terdapat tiga isu pentaksiran yang telah dikupas iaitu isu bias dalam penilaian, isu pentaksiran berorientasikan peperiksaan, dan isu berkaitan Pentaksiran Berasaskan Sekolah (PBS). Berdasarkan ketiga-tiga isu tersebut dapatlah disimpulkan bahawa pentaksiran adalah satu proses yang penting dalam dunia pendidikan amnya. Pihak sekolah dan ibu bapa dapat melihat tahap kebolehan, kekuatan dan kelemahan pelajar dengan adanya pentaksiran. Pentaksiran yang dilaksanakan haruslah merangkumi pelbagai aspek dan bersifat holistik. Oleh itu, guru yang merupakan golongan terpenting dalam mentaksir pelajar perlu mempunyai pengetahuan yang cukup dalam bidang pentaksiran dan kandungan subjek yang diajar. Guru haruslah teliti dalam menjalankan pentaksiran terhadap pelajar bagi memastikan tiada pelajar yang akan tercicir dalam pembelajaran. Pentaksiran yang berkualiti akan dapat menyumbangkan kepada pembentukan pelajar yang berkualiti dan berkemahiran dari semua aspek serta dapat membentu modal insan yang kreatif dan kristis.